Artikel

Nyaketaken ingkang tebih, nebihaken ingkang caket
Dening : Sri Wahyani

Foto kapendhet rikala 16 Juni 2017 tabuh 13.57

Wonten ing Fakultas Ilmu Sosial universitas Negeri Yogyakarta

Masarakat Jawi inggih menika masarakat ingkang kondhang kaliyan sebatanipun masarakat ingkang remen srawung. Sipat sumeh saha menyedulur adamel tiyang Jawi gampil dipunsrawungi. Rikala jaman dereng modern, masarakat Jawi dereng mangertos babagan teknologi. Ananging, menawi dipunbandhingaken kaliyan jaman sakmenika, istilah teknologi sampun boten asing malih. Teknologi sampun sumebar wonten ing sedaya sisih jagad, kalebet ing pakarangan Jawi. Lumrahipun, masarakat Jawi sampun kenal kaliyan menapa dene ingkang dipunwastani teknologi. Kanthi sumebaring teknologi  kala wau, mesthinipun ngemot dampak positif kaliyan dampak negative wonten ing pagesangan.

Miturut etimologi, tembung teknologi dumadi saking kalih tembung inggih menika ”techne” utawi “techton” kaliyan “logos”. Kalih tembung menika saking basa Yunani. Techton utawi techne anggadhahi artos inggih menika kaprigelan saha logos artosipun inggih menika ngelmu. Dados, teknologi inggih menika ngelmu babagan kaprigelan. Handphone utawi ingkang kulina dipunsingkat Hp, inggih menika salah satunggalipun teknologi komunikasi ingkang lair awit saking wontenipun teknologi kala wau. Teknologi komunikasi inggih menika piranti ingkang nggathukaken aspek sosial ingkang nggampilaken saben tiyang saged pikantuk, ngirim, saha sami tukeran informasi kaliyan tiyang lintunipun. Awit saking menika, saben tiyang saged pados informasi ingkang dipunbetahaken mawi teknologi komunikasi kala wau. Mekaripun komunikasi ingkang cepet menika dipundhorong kanthi wontenipun mapinten-pinten pamanggihan teknologi, satemah menapa ingkang rumiyin dados masalah wonten ing babagan komunikasi, sakmenika sampun boten dados masalah malih. Tiyang saged ngandharaken menapa ingkang dados kekajenganipun tanpa dipunwatesi kaliyan wekdal, jarak, cacah, kapasitas, lan kacepetan. Tuladhanipun inggih menika pangginaan satelit wonten ing komunikasi.

            Handphone inggih menika salah satunggalipun piranti ingkang ginanipun kangge nyambung komunikasi kanthi jarak ingkang tebih. Wonten ing warsa 70-an nagari-nagari maju wonten ing Eropa ngginakaken teknologi seluler kangge komunikasi. Wiwit warsa 1984, teknologi seluler tekan wonten ing Indonesia. Wonten ing warsa 1985-1992, handphone sampun sumebar wonten ing Indonesia, ananging taksih dereng patosa canggih. Handphone menika boten saged dipungembol wonten ing sak ageman amargi wujudipun ingkang dawa saha ageng. Bobotipun meh setengah kilo. Menawi dipunbandhingaken kaliyan sakmenika inggih cetha sampun beda, amargi sakmenika handphone sampun sami sae-sae. Tipis, gampil dipungembol.

Menawi dipunkaitaken kaliyan tujuh unsur kebudayaan, pamekaran teknologi komunikasi arupi handphone wonten kaitanipun kaliyan sistem pengetahuan saha sistem peralatan hidup dan teknologi. Kaitanipun kaliyan sistem pengetahuan inggih menika kangge damel handphone, cetha mbetahaken ngelmu pengetahuan ingkang saged nunjang proses damel handphone kala wau. Menawi boten wonten ngelmu pengetahuan ingkang dipunmangertosi dening manungsa, cetha handphone menika boten saged karipta menapa malih kasebar. Saklajengipun inggih menika kaitanipun kaliyan sistem peralatan hidup dan teknologi. Handphone inggih menika piranti ingkang dipunbetahakaen wonten ing pagesangan manungsa ingkang lair kanthi wontenipun teknologi.

            Rikala jaman biyen, wekdal dereng wonten teknologi arupi handphone, menawi badhe ngandharaken kekajengan mesthi kedah kepanggih langsung kaliyan tiyang ingkang badhe dipuntuju. Cetha beda kaliyan jaman sakmenika, jamanipun tiyang sami sampun kagungan handphone. Menawi wonten prelu boten kedah angel-angel kepanggih langsung kaliyan tiyang ingkang dentuju, cekap tilpun utawi ngirim pesan liwat handphone inggih menapa ingkang dados kekajenganipun saged dipunmangertosi dening tiyang ingkang dentuju menika.

Kanthi wontenipun handphone menika mesthinipun ngemot dampak positif kaliyan dampak negatif kangge peradaban manungsa. Boten kejawi inggih dampak positif kaliyan dampak negatif wonten ing sosial budaya masarakat Jawi. Ngingingi babagan dampak positif inggih sampun cetha kangge nggampilaken anggen komunikasi kanthi jarak ingkang tebih. Ananging kanthi wontenipun handphone menika uga anggadhahi dampak negatif kadosta ngurangi raos sosial wonten ing masarakat sakiwa tengenipun.

Fenomena ingkang sakmenika kedadosan inggih menika nalikane wonten sakrombongan tiyang ingkang saweg ngempal, piyambakipun malah sami langkung remen kangge dolanan handphone piyambak-piyambak, komunikasi kaliyan tiyang ingkang tebih ananging acuh kaliyan tiyang ingkang wonten ing sandhingipun. Kedadosan kados mekaten, trep menawi dipunjenengi “Nyaketaken ingkang tebih, nebihaken ingkang caket”.

Miturut pamanggih narasumber ingkang kula suwuni katrangan ngingingi kenging menapa piyambakipun langkung remen dolanan handphone piyambak saha acuh kaliyan tiyang sakiwa tengenipun. Narasumber menika ngandharaken bilih piyambakipun remen dolanan handphone piyambak amargi bingung badhe ngrembag babagan menapa kaliyan kanca ing sandhingipun. Piyambakipun ngandharaken menawi boten wonten babagan ingkang wigatos kangge dipunrembag satemah langkung milih dolanan handphone piyambak.

Pamecahan kangge masalah menika saged kawiwitan saking pribadhi kita piyambak. Kita kedah paham bilih sipat langkung remen dolanan handphone piyambak nalikane saweg kempal kaliyan tiyang sanes saha acuh marang tiyang sakiwa tengenipun menika klentu. Menawi saweg kempal kaliyan tiyang sanesipun, langkung prayogi menawi handphonei menika dipunselehaken rumiyin. Boten menapa menawi badhe komunikasi kaliyan tiyang ingkang tebih, ananging ampun ngantos acuh marang tiyang ingkang wonten sandhingipun.

Kanthi mekaripun teknologi komunikasi arupi handphone menika, kita dipuntuntut supados saged bijak anggenipun nyikapi pamekaran kasebat, satemah menapa ingkang dados tetenger kita menika tiyang ingkang seneng srawung boten kalindhih menapa malih ical.

Daftar Pustaka

Prawironoto, Hartanti. 1992. Dampak Masuknya Media Komunikasi Terhadap       Kehidupan Sosial Budaya Masyarakat Pedesaan Daerah Jawa Tengah.            Jawa Tengah : Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat        Jenderal Kebudayaan Direktorat SEjarah dan Nilai Tradisional Bagian        Proyek Inventarisasi dan Pembinaan Nilai-nilai Budaya.

Mulyana, Deddy. 2000. Ilmu Komunikasi. Bandung : PT Remaja Rosdakarya.

Koentjaraningrat. 1980. Pengantar Ilmu Antropologi. Jakarta: Aksara Baru.

Zamroni, Mohammad. 2009. Perkembangan Teknologi Komunikasi dan Dampaknya Terhadap Kehidupan. Jurnal Dakwah. X (2) : 197-198.

tekno.kompas.com

http://hariannetral.com